شعری از ژاک پره ور
ترجمه محسن فارسانی
Jacques Prévert
1900-1977
Paroles
«La brouette ou les grandes inventions»
Le paon fait la roue
Le hasard fait le reste
Dieu s'assoit dedans
Et l'homme le pousse.
Et l'homme le pousse.
گاری یا نوآوری های بزرگ
طاووس گاری می سازد
تقدیر کاملش می کند
خدا بر آن می نشیند
.و انسان آن را می راند
اشاره ای مختصر در باره چند واژه کلیدی در این شعر
آنچه در این شعر بیشتر از هر چیز دیگری خواننده را به تفکر وا می دارد. استفاده شاعر از واژه های (طاووس)، (تقدیر)، (خدا) و (انسان) است. بدون شک با کمی دقت در این شعر به سادگی در می یابیم که بین این چهار واژه، پیوند مستحکمی وجود دارد. برای طاووس می توان نماد های گوناگونی را در هند، ایران و غرب پیدا کرد، از جمله طبیعت دوگانه و نامیرایی. مسیحیان اولیه عقیده داشتند که گوشت طاووس چون پیکر مسیح در قبر ناپوسیدنی است! بر بسیاری از موزاییک ها نقش این پرنده به عنوان موجودی نامیرا دیده می شود. همچنین نشستن بر دامان طاووس در نقاشی های شرق و غرب بسیار دیده می شود. طاووس را پرنده ای خود خواه، و مغرور می دانند. همانطور که پره ور سروده است، چرخی که طاووس با دمش برای جلب رغیب می سازد کامل نیست. اما تقدیر می تواند آن را تا نقطه «وصل» کامل کند. این تعبیر زیبایی است. با توجه به نمادهای هندی هنگامی که ایزد کامه (یا ایزد عشق ورزی) بر طاووس سوار می شود، مظهر هوس نامحدود و بی پایان است و احتمالاً منظور پره ور اشاره ای غیر مستقیم به همین موضوع است. در شعر «پره ور» واژه «خدا» می تواند به جای ایزد عشق ورزی به کار گرفته شده باشد. (خدا بر آن می نشیند). از طرف دیگر با توجه به متون نویسندگان کهن فرانسوی خدا در واقع همان تقدیر و تصادف است. همچنین براساس همین متون، مار با پیچیدن بر پاهای طاووس و پنهان شدن در زیر پرهایش از جهنم وارد بهشت شد، برای همین پرنده ای نفرین شده به حساب می آید. با سیری در ادبیات کهن فرانسه می توان اینگونه نتیجه گرفت که تقدیر، در حقیقت چیزی جز خدا نیست. به عنوان نمونه دقت کنید به این مثالها :ـ
1."Il faut, dans la vie, faire la part du hasard. Le hasard, en définitive, c'est Dieu."(Anatole-François Thibault, dit Anatole France / 1844-1924 / Le jardin d'Epicure, 1894)
2. "Le hasard, c'est Dieu qui se promène incognito."(Albert Einstein / 1879-1955)
2. "Le hasard, c'est Dieu qui se promène incognito."(Albert Einstein / 1879-1955)
3. "Ainsi, détruire le hasard, ce n'est pas prouver l'existence d'un être suprême, puisqu'il peut y avoir autre chose, qui ne serait ni hasard, ni Dieu, je veux dire la nature, dont l'étude par conséquent, ne peut faire que des incrédules, comme le prouve la façon de penser de tous ses heureux scrutateurs."(Julien Offray de La Mettrie / 1709-1751)
4. "Le hasard est le pseudonyme de Dieu lorsqu'il ne voulait pas signer."(Anatole-François Thibault, dit Anatole France / 1844-1924)
